Đợt cấp của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (Đợt cấp BPTM)

I. ĐẠI CƯƠNG

1. Đặc điểm

- Đợt cấp BPTM là một suy hô hấp cấp rất thường gặp, dễ làm bệnh nhân tử vong

- Mất bù thường tiến triển dần dần.

- Nhưng đôi khi đột ngột do có biến chứng (tràn khí màng phổi, phế quản phế viêm)

- Cần đưa bệnh nhân ngay tới viện bằng ô tô cấp cứu có trang bị, nếu có biến chứng.

2. Chẩn đoán

Dựa vào lâm sàng là chính

- Tiền sử bệnh phổi phế quản mạn. Bệnh nhân thường do nghiện thuốc lào, thuốc lá.

- Run tay, ngủ gà, rối loạn ý thức, vã mồ hôi, tăng huyết áp, nhịp thở trên 5 lần, hô hấp nghịch thường, có thể có gan to. Móng tay thường khum.

- Nguyên nhân thuận lợi: Bội nhiễm, dùng nhiều thuốc ma tuý, nhồi máu phổi.

II. XỬ TRÍ

1. Tại chỗ (tại nhà)

Theophyllin viên hoặc aminophyllin 5mg/kg tĩnh mạch chậm.

Các thuốc kích thích bêta: khí dung, xịt

Khí dung:

• Ventolin 2 hơi x 4/ngày
• Berodual 2 hơi x 3/ngày

Tiêm dưới da: Bricanyl 1-2 ống 0,5mg dưới da, tiêm lại sau 6-8 giờ.

• Tiền sử hen phế quản rõ, không có loét dạ dày tiến triển, nhất thiết phải dùng methylprednisolon 1mg/kg x 5 ngày.
• Bệnh nhân nằm lâu bất động: Fraxiparin 0,5ml/ngày

2. Vận chuyển

- Thở oxy mũi 1-2 1/phút

- Hoặc bóp bóng Ambu có oxy

3. Tại bệnh viện

Thông khí cơ học không thâm nhập (với PSV) bằng mặt nạ với áp lực hỗ trợ thở vào 12-20 cm H₂O.

Nếu không đỡ: Thông khí nhân tạo quy ước trước sau đặt ống nội khí quản.

Kháng sinh: Amoxycillin + macrolid

hoặc: Amoxycillin + fluoroquinolon

Theo dõi: Huyết áp thường tăng, nếu hạ là rất nặng, mạch nhanh 120 là nặng (lúc chưa dùng kích thích beta)

Các khí trong máu:

• PaCO₂ giảm, PaCO₂ tăng, CO₃H ^- tăng
• pH > 7,35: mất bù trung bình
• pH ≦ 7,3: đáng ngại

Chụp X quang phổi: Xác định chẩn đoán và tìm tràn khí, viêm phổi, xẹp phổi.

Điện tim: dày thất phải, ± thất trái.

III. CÁC CHỈ ĐỊNH ĐẶC BIỆT

- Có dày thất trái: Digoxin, furosemid

- Nếu có phối hợp tràn khí màng phổi: Dẫn lưu trước rồi hỗ trợ hô hấp sau nếu cần.

- Không dùng thuốc an thần nếu không thông khí nhân tạo.

- Chỉ dùng thuốc lợi tiểu uống ngắn ngày khi có phù to.