Phồng tách động mạch chủ - Đặc điểm và cách xử trí

I. ĐẠI CƯƠNG

1. Đặc điểm

Phồng tách động mạch chủ là một cấp cứu rất khẩn trương cần được can thiệp ngoại khoa sớm để tránh vỡ vào màng ngoài tim hoặc làm tắc các động mạch lớn (động mạch chủ, động mạch tạng...).

Phồng tách động mạch chủ xảy ra do một tổn thương ở lượt áo trong động mạch làm cho máu lọt vào giữa các lượt áo động mạch chủ ngực và bụng, tách dần các lượt áo đó làm cho tắc dòng máu hoặc vỡ động mạch (50% trong 48 giờ đầu).

Tăng huyết áp và thai nghén thường là nguyên nhân gây phồng tách động mạch chủ.

2. Lâm sàng

- Khởi đầu lần đầu tiên đau dữ dội ở sau xương ức lan xuống dưới (khác với NMCT, lan lên vai).

- Có thể thấy:

• Mất mạch hoặc yếu mạch một bên.
• Huyết áp hai chi trên chênh lệch.
• Hở động mạch chủ.
• Có tiếng cọ màng ngoài tim.
• Tai biến mạch não.
• Có tiền sử tăng huyết áp.
• Có thể có hội chứng Marfan.
• Biến chứng sốc, vô niệu, ép tim, tràn máu màng phổi.

II. XỬ TRÍ

- Tại chỗ: Hạ ngay huyết áp tối đa xuống dưới 110 bằng: Adalat 10mg ngậm hoặc Loxen 20mg.

- Trên xe cấp cứu tim mạch hoặc ở khoa HSCC:

Nếu huyết áp vẫn cao hoặc bình thường:

• Truyền trinitrin 0,5 - 2mg/h, tĩnh mạch
• Hoặc natri nitroprussiat 0,5mcg/kg/ph
• Hoặc Loxen 1mg - 4mg/h

- Nếu có sốc: Đặt ống NKQ/thông khí nhân tạo, truyền dịch cao phân tử truyền adrenalin, dobutamin.

- Kiềm hoá nước tiểu: 1mEq/kg natri bicarbonat truyền tĩnh mạch.

- Xem xét phẫu thuật sớm nếu phồng tách động mạch chủ ở đoạn lên.

Các xét nghiệm cần làm ngay:

- Điện tim: Nghĩ ngay đến phồng tách động mạch chủ nếu có một cơn đau ngực dữ dội mà điện tim bình thường.

- Chụp phổi: Quai động mạch chủ giãn rộng đôi khi có tràn máu màng phổi trái.

- Siêu âm:

• Có giá trị cao, đặc biệt là siêu âm Doppler màu
• CT Scan cũng có giá trị cao.

Cần nhớ:

- Nhầm NMCT với phồng tách động mạch chủ rất tai hại.

- Dùng thuốc chống đông khi có phồng tách động mạch chủ là một sai lầm.